«Τα χάρτια του Άσπερν» – Διασκευή θεατρικού έργου της Ζέττας Μπαρμπαρέσσου

Ο Χένρι– εκδότης και κριτικός λογοτεχνίας που είναι αφοσιωμένος στην έρευνα γύρω από τη ζωή και το έργο του νεκρού Αμερικάνου ρομαντικού ποιητή Τζέφρι Άσπερν – βρίσκεται στη Βενετία προκειμένου να προσπαθήσει να αποκτήσει γράμματα και έγγραφα που κατέχει η πρώην ερωμένη του ποιητή, η γηραιά πια Τζουλιάνα Μπορντερώ. Καταστρώνει σχέδιο μαζί με την Αμερικανίδα φίλη του κυρία Πρεστ, η οποία μένει στην ίδια πόλη. Σκοπεύει να νοικιάσει μερικά δωμάτια του σπιτιού της Τζουλιάνα και, ενδεχομένως, να γοητεύσει τη γεροντοκόρη ανιψιά της Τίνα προκειμένου να αποκτήσει τα χαρτιά αυτά.

Η έπαυλη είναι ρημαγμένη και σχεδόν άδεια. Οι δύο γυναίκες -η Τζουλιάνα και η Τίνα- ζουν τις τελευταίες δεκαετίες φτωχές και σαν ερημίτισσες. Έτσι, επινοεί μία ψεύτικη ιστορία σχετικά με την επιθυμία του να περιποιηθεί τον κήπο τους και χρησιμοποιεί ψεύτικο όνομα για να νοικιάσει τα δωμάτια από την Τζουλιάνα. Για εκείνη τα ενοίκια αποτελούν ευκαιρία για να αφήσει κάποια χρήματα ως κληρονομιά στην ανιψιά της.

Ο Χένρι αποτυγχάνει να πείσει την Τίνα να τον βοηθήσει στην απόκτηση των γραπτών του ποιητή. Θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί την αφέλεια και την μοναχικότητα της γυναίκας.Το εγχείρημα θα αποδειχθεί δύσκολο καθώς η Τίνα, πολύ δεμένη με τη θεία της, φοβάται μήπως αυτό ισοδυναμεί με προδοσία.

Μετά από πολλές αποτυχημένες προσπάθειες του Χένρι να έρθει πιο κοντά στην Τζουλιάνα, εκείνος εκπλήσσεται όταν ζητάει να τον δει. Τον ενημερώνει πως θα πρέπει να προεξοφλήσει ενοίκια αρκετών μηνών προκειμένου να συνεχίσει να μένει στο palazzo. Ο Χένρι αρχικά διστάζει, δεν του έχουν απομείνει αρκετά χρήματα και τότε, η Τζουλιάνα αφήνει να εννοηθεί πως γνωρίζει τον λόγο για τον οποίο εκείνος βρίσκεται εκεί και δείχνοντάς του ένα πορτραίτο του Τζέφρυ Άσπερν, τον δελεάζει να μείνει προκειμένου να μάθει περισσότερα για τον ποιητή. Παρόλο που ο Χένρι προσποιείται πως δε γνωρίζει ποιος είναι ο Άσπερν για να μην κινήσει περαιτέρω υποψίες, δε μπορεί να αντισταθεί στον πειρασμό.

Μία νύχτα, αφού μαθαίνει πως η Τζουλιάνα είναι πολύ άρρωστη, ο Χένρι τρυπώνει στο δωμάτιο της για να ρίξει μια ματιά στα χαρτιά. Η Τζουλιάνα τον πιάνει επ’ αυτοφώρω ενώ προσπαθεί να ανοίξει το γραφείο της. Ουρλιάζει, τον κατηγορεί και καταρρέει στα χέρια της ανιψιάς της.

Ο Χένρι σοκαρισμένος και τρομαγμένος το σκάει από τη Βενετία για μερικές μέρες. Επιστρέφοντας μαθαίνει πως η Τζουλιάνα έχει πεθάνει. Συνεχίζει τις προσπάθειες και πιέζει την Τίνα να του δώσει τα περιβόητα χαρτιά. Η Τίνα αφήνει να εννοηθεί πως θα του τα έδινε μονάχα εάν την παντρευόταν. Ο Χένρι, εμφανώς αηδιασμένος, την Τα χαρτιά του Άσπερν απορρίπτει. Επιστρέφει όμως αργότερα, λιγότερο αρνητικός, με την ελπίδα να υπάρξει λύση.

Τότε, εκείνη τον ενημερώνει ότι έχει κάψει τα έγγραφα και του λέει να αποχωρήσει από την έπαυλη. Σαν αποχαιρετιστήριο δώρο, του δίνει το πορτραίτο του Άσπερν, αυτό που του είχε δείξει η θεία της.

*

Η νουβέλα γράφτηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και περιέχει όλα τα γνώριμα χαρακτηριστικά της πένας του Χένρι Τζέημς: καυστική ειρωνεία, υποδόριο χιούμορ, λεπτοδουλεμένους χαρακτήρες, σπιρτόζικους διαλόγους και απρόβλεπτη τροπή. Εμπνευσμένο από τα ταξίδια του συγγραφέα στην Ιταλία, το βιβλίο αποδίδει με εξαιρετικό τρόπο την ειδυλλιακή ατμόσφαιρα της Βενετίας παραμένοντας «φρέσκο» μέχρι σήμερα.