«Στωικά παράδοξα (Paradoxa Stoicorum)» – Σύγγραμμα του Μάρκου Τύλλιου Κικέρων

Στην πραγματεία του «Paradoxa Stoicorum», «Στωικά Παράδοξα» που γράφτηκε περίπου το 46 π.Χ., ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρων εμβαθύνει σε έξι καίρια παράδοξα της Στωικής φιλοσοφίας που αμφισβητούν τη συμβατική μας κατανόηση για την ευτυχία, την ηθική και την αντίληψη της φύσης της αρετής ως κοινωνικά όντα.

Αυτό το βιβλίο αποτελείται από έξι σύντομα δοκίμια που πραγματεύονται από τα πιο εντυπωσιακά ηθικά δόγματα της στωικής φιλοσοφικής σχολής. Ότι η αρετή είναι το μόνο αγαθό, ότι η αρετή είναι η μοναδική προϋπόθεση για την ευτυχία, ότι όλες οι καλές πράξεις είναι εξίσου αξιοπρεπείς και όλες οι κακές πράξεις εξίσου αποτρόπαιες, ότι όλοι οι ανόητοι είναι τρελοί, ότι μόνο ο σοφός είναι ελεύθερος και κάθε ανόητος είναι σκλάβος, ότι μόνο ο σοφός είναι πλούσιος.

Σε άλλα κείμενά του ο Κικέρων επικρίνει αυτά τα δόγματα ως υπερβολικά και σχολαστικά (παραδείγματος χάριν το De Finibus iv. και Pro Muren), αλλά στον πρόλογό του στην παρούσα πραγματεία εκφράζει τη θερμή αποδοχή τους.

Βέβαια ο συγγραφέας δε θεωρεί αυτά τα δοκίμια ως σοβαρά έργα φιλοσοφίας παρά τα αντιμετωπίζει -όπως λέει και ο ίδιος στην εισαγωγή του- σαν ασκήσεις ρητορικής και σκέψης. Τα παρουσιάζει κατά κάποιο τρόπο ως διασκεδαστικές εκλαϊκεύσεις των επαναστατικών διδασκαλιών των Στωικών.

Ξεκινά και εξηγεί στο κοινό του τα ρητά χρησιμοποιώντας οικεία καθημερινή γλώσσα, τα υπερασπίζεται από δημοφιλή αντεπιχειρήματα, μερικές φορές τα χειρίζεται σαν λογοπαίγνια και τα εικονογραφεί με ανέκδοτα από τη ρωμαϊκή ιστορία και μάλιστα με καυστικές νύξεις της σύγχρονης για εκείνον ζωής, ειδικότερα στηλιτεύοντας την υπερβολική επίδειξη πλούτου. Πράγμα σύνηθες σε κάθε εποχή εδώ που τα λέμε.