“Πληροφόρηση, επικοινωνία, διαφάνεια”

Η ανανέωση του λόγου περί ευρωπαϊκής οικοδόμησης ήταν κατ’ ανάγκη αναπόφευκτη δεδομένου ότι το πολιτικό και οικονομικό πλαίσιο καθώς και το πλαίσιο ασφάλειας της Γηραιάς Ηπείρου υπέστη, κατά τη διάρκεια των πέντε τελευταίων ετών, βαθιές μεταβολές. Η επικύρωση της Συνθήκης του Μάαστριχτ λειτούργησε ως ισχυρός καταλύτης και οδήγησε τον μέσο πολίτη να διερωτηθεί σχετικά με μια σειρά ζητημάτων που προηγουμένως αφορούσαν μόνο περιορισμένους κύκλους μιας ιδιαίτερα ενημερωμένης ελίτ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οικοδομείτο, ουσιαστικά, βάσει μιας συμφωνίας μεταξύ των κυβερνήσεων και των κοινοτικών οργάνων με τη συγκατάθεση των εθνικών κοινοβουλίων και τη «σιωπηρή συναίνεση» της κοινής γνώμης.

Η κατάσταση αυτή έπαυσε για πολλούς και διαφόρους λόγους, ιδίως λόγω της όλο και πιο πολύπλοκης διαδικασίας της ευρωπαϊκής οικοδόμησης, που παρέχει περισσότερες δυνατότητες αλλά και εμπεριέχει πολλούς κινδύνους: την οικονομική κάμψη, που επιδεινώθηκε από τη συνέχιση της ανεργίας και τα κοινωνικά προβλήματα που συνεπάγεται, την απρόβλεπτη αστάθεια που ακολούθησε το τέλος του ψυχρού πολέμου και τον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία που έθεσε τους Ευρωπαίους -τόσο τους ιθύνοντες όσο και γενικά τους πολίτες- αντιμέτωπους με νέες δυσχέρειες αντί να έχει τις αναμενόμενες επιδράσεις.

Το ευρωπαϊκό σχέδιο, που είχε αποτελέσει κινητήρια δύναμη ακόμα και στη δεκαετία του ’80, έπαυσε να φαίνεται αξιόπιστο και ικανό να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το νέο διεθνές πλαίσιο στο οποίο η κοινή γνώμη θεωρούσε τη δημοκρατία, την ειρήνη και την ελευθερία ως κεκτημένα, ενώ οι νέες προκλήσεις της κάμψης, της ανεργίας και των τοπικών συρράξεων φαίνεται ότι δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν.

Η απογοήτευση, η έλλειψη κινήτρων και ακόμα και η έλλειψη εμπιστοσύνης άρχισαν να δεσπόζουν στην κοινή γνώμη η δε συζήτηση σχετικά με το Μάαστριχτ αποτέλεσε -κατά θετική έννοια- την έκρηξη μιας δύναμης που απαιτούσε να εκφραστεί, να εκπροσωπηθεί και να συμμετάσχει στην οικοδόμηση μιας Ευρώπης που τελικά να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του κοινού.