Τίτλος: «Ιστορικός Ιερός Ναός Αγίας Μαρίνας του 1855, Αγία Μαρίνα Ζάκυνθος»
53 φωτογραφίες
Συγγραφέας: Πάνος Χαρ. Μανιατόπουλος
Είδος: Λεύκωμα
Ψηφιακή έκδοση
Άδεια διανομής: Ελεύθερη διάθεση
Σελίδες: 51
Έτος έκδοσης: 2020
✔ Κατεβάστε το e-book:
✔ Περιγραφή:
Ο ναός είναι κτισμένος στο ΒΔ τμήμα του χωριού, στους πρόποδες του βουνού του Λαλώτη, μέσα σε ένα μεγάλων διαστάσεων περιτειχισμένο ελεύθερο χώρο, στον οποίο υπάρχουν τρία ακόμη κτίσματα. Το ιδιότυπο πυργοειδές κωδωνοστάσιο, το παλαιό Δημοτικό Σχολείο της Κοινότητας και το μικρό λιθόδμητο κτήριο του Μουρλοκομείου.
Ο σημερινός ναός βρίσκεται στη θέση παλαιότερου μικρότερου ναού που κατεδαφίστηκε, προκειμένου να κτισθεί στη θέση του ο σημερινός. Ο σημερινός ναός θεμελιώθηκε το 1855. Η χρονολογία είναι χαραγμένη στη βάση ενός από τους οκτώ κίονες που βρίσκονται στο εσωτερικό του ναού και αποπερατώθηκε το 1874. Η δεύτερη αυτή χρονολογία είναι χαραγμένη στο αέτωμα της μεσημβρινής όψης του ναού. Συμπεραίνουμε συνεπώς ότι η κατασκευή του ναού διήρκησε δεκαεννέα χρόνια. Ο ναός αποτελείται από ένα βασικό τετραγωνικής κάτοψης κτίσμα, εξωτερικών διαστάσεων 15.00Χ15.00 μ. που υποδιαιρείται εσωτερικά σε τρία κλίτη, που καθορίζονται από τέσσερα ζεύγη κιόνων ιωνικού ρυθμού και παίρνει έτσι τη μορφή τρίκλιτης βασιλικής. Στη νοητή επέκταση του κύριου κεντρικού κλίτους προστίθενται δύο μικρότερα, επίσης τετραγωνικής κάτοψης, κτίσματα που προσαρτώνται στην ανατολική και τη δυτική πλευρά του βασικού τετραγώνου, στα οποία εντάσσονται, αντιστοίχως, οι χώροι του ιερού και του γυναικωνίτη. Ο ναός δίνει, έτσι, εσωτερικά μια πρώτη εντύπωση ενός πεπλατυσμένου ελεύθερου σταυρού, εντύπωση όμως που αναιρείται όταν ο επισκέπτης αντικρύσει την εσωτερική διάρθρωση του χώρου. Σημειώνεται ακόμη εδώ ότι οι κύριες είσοδοι του ναού βρίσκονται στη βόρεια και τη νότια όψη του ναού, ενώ στη δυτική υπάρχει και δευτερεύουσα είσοδος, η γνωστή στα Επτάνησα «γυναικεία» είσοδος, αφού διαμέσου αυτής οδηγούνται οι γυναίκες στον γυναικωνίτη.
Τόσο εξωτερικά, όσο και εσωτερικά, ο ναός ακολουθεί τη ρυθμολογία της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής που επικρατούσε εκείνη την εποχή στον ελλαδικό χώρο. Οι κίονες είναι μονολιθικοί ύψους 5,50 μ. αράβδωτοι και φέρουν ιωνικά κιονόκρανα και αντίστοιχες βάσεις. Τα επιστύλιά τους είναι ευθύγραμμα και τα κυμάτια φέρουν τον γραπτό διάκοσμο των ιωνικών κυματίων. Οι οκτώ κίονες που ορίζουν τα τρία κλίτη είναι άξιοι ιδιαίτερης προσοχής. Είναι ολόσωμοι μονολιθικοί και έχουν εξορυχτεί από υπόλευκο πέτρωμα της περιοχής Κουτούφαρη, που βρίσκεται στα βόρεια του χωριού, έχουν λαξευτεί επιτόπου και έχουν μεταφερθεί με κατρακύλια μέσα από μια δύσβατη περιοχή. Κατά τη μεταφορά τους έσπασε ο ένας κίονας σε δύο κομμάτια που συναρμολογήθηκαν, ωστόσο, κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο και δύσκολα σήμερα μπορεί να αναγνωρισθεί το σημείο της τομής. Εσωτερικά ο ναός ακολουθεί τη γνωστή διάρθρωση του ορθόδοξου επτανησιακού ναού. Με το ιερό στην ανατολή, που διαχωρίζεται από τον κυρίως ναό με το ξυλόγλυπτο τέμπλο – που προέρχεται από τον κατεδαφισμένο προηγούμενο ναό – τον κυρίως ναό και τον γυναικωνίτη, στο δυτικό τμήμα, που διαχωρίζεται από τον κυρίως ναό από το ιδιάζον ξύλινο διάτρητο πλέγμα που εμποδίζει τη θέα προς τον γυναικωνίτη, ενώ επιτρέπεται στις γυναίκες να παρακολουθούν την τέλεση της θείας λειτουργίας. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι η όλη εσωτερική οργάνωση του χώρου – τέμπλο, στασίδια, παγκάρια, άμβωνας, δεσποτικός θρόνος – όσο και η πλούσια εικονογράφηση, ακολουθούν τα πρότυπα των ναών της Ζακύνθου και κατορθώνουν να συντεθούν σε ένα υψηλής αισθητικής σύνολο με τα στοιχεία του επείσακτου νεοκλασικού ρυθμού, οδηγώντας σε ένα μοναδικό και πρωτότυπο τελικό αποτέλεσμα.
Ο ναός της Αγίας Μαρίνας δεν ακολουθεί τον τύπο της μονόκλιτης δρομικής βασιλικής που επικρατεί στη Ζάκυνθο – και στα Επτάνησα γενικότερα – ούτε τις ελάχιστες τρίκλιτες βασιλικές που επιζούν στο νησί. Είναι αποτέλεσμα μιας ιδιαίτερα τολμηρής συνθετικής πρότασης που καθιστά, όπως πιστεύω, τον ναό ένα εντελώς ξεχωριστό και άξιο ιδιαίτερης εκτίμησης παράδειγμα νεοκλασικού κτηρίου, και όχι μόνο για τη Ζάκυνθο. Παραμένει βέβαια το ερώτημα σχετικά με την πατρότητα του εγχειρήματος. Είναι ο Χαρτάς ο υπεύθυνος του τολμήματος ή ο Φεραδούρος; Ας ελπίσουμε πως κάποια στιγμή, κάποια νέα στοιχεία θα μας επιτρέψουν μια τεκμηριωμένη απάντηση.
Διονύσης Α. Ζήβας [Πηγή: www.imerazante.gr ]
