Γράφει η Ηλιάνα Τριανταφυλλίδου //
Πηγή: www.pigipaideias.gr ]
Οι αρχαίοι Έλληνες ήδη από πολύ νωρίς ανακάλυψαν τη σημασία της γραφής. Σύμφωνα με στοιχεία, ήδη τον 12ο αιώνα π.Χ. στις Μυκήνες και σε όλα τα μυκηναϊκά ανάκτορα της εποχής είχε αναπτυχθεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα γραφής που σχετιζόταν με την γραφειοκρατία. Βέβαια, τότε το υλικό πάνω στο οποίο μπορούσα να γράψουν ήταν περιορισμένο γι’ αυτό και χρησιμοποιούσαν ό,τι ήταν διαθέσιμο από τη φύση. Ο άνθρωπος ξεκίνησε να χαράσσει πάνω σε πέτρες και κορμούς δέντρων, ενώ στη συνέχεια έφτιαξε τις δικές του ξύλινες πινακίδες τις οποίες στη συνέχεια κάλυψε με κερί για πρακτικούς λόγους, έτσι ώστε να έχει τη δυνατότητα να σβήνει τα λάθη του.
Με το πέρασμα των ετών και αφού αναπτύχθηκε η ανάγκη για γραφή μεγαλύτερων κειμένων, ο άνθρωπος ανακάλυψε τον πάπυρο κι έπειτα την περγαμηνή. Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η μετάβαση από την προφορικότητα των αρχαϊκών ετών σε πιο απτές καλλιτεχνικές μορφές έπειτα. Τα παραπάνω υλικά προσέφεραν στον άνθρωπο των αρχαίων χρόνων την ικανότητα να δημιουργήσει έργα που πλέον λάμβαναν ένα νέο νόημα και δομικά αποκτούσαν σιγά- σιγά μία πρώιμη μορφή βιβλίου.
Το πρώτο υλικό το οποίο έδωσε τη δυνατότητα στον άνθρωπο να δημιουργήσει ένα πρώιμης μορφής βιβλίο ήταν ο πάπυρος. Ο πάπυρος δημιουργούνταν από το ομώνυμο φυτό το οποίο φύτρωνε στην Αίγυπτο και φυσικά διατηρούνταν μόνο εκεί, καθώς ευνοούνταν από το κλίμα της περιοχής. Συνεπώς, παπυρικά κείμενα δεν σώζονται στην Ελλάδα με εξαίρεση τον πάπυρο του Δερβενίου στον οποίο σώζεται κείμενο ορφικής λατρείας. Τον πάπυρο αυτό μπορεί κανείς να τον θαυμάσει στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης.
Για να παραχθεί ένα φύλλο παπύρου έπρεπε να απομονωθούν ορισμένα στελέχη του φυτού. Έπειτα, έπρεπε να τα κόψουν σε λεπτές και πλατιές λωρίδες και να τις τοποθετήσουν οριζόντια και κάθετα σε πλέγμα, έτσι ώστε η μία λωρίδα να καλύπτει τις άκρες της άλλης. Αφού τις πίεζαν με κάποια πέτρα, η κολλώδης ουσία του φυτού ένωνε τις λωρίδες μεταξύ τους. Έπειτα, με τη βοήθεια του ήλιου το φύλλο αυτό στέγνωνε και στη συνέχεια κολλώντας πολλά φύλλα μεταξύ τους από άκρη σε άκρη δημιουργούσαν ένα ρολό στου οποίου τη μία πλευρά οι λωρίδες του φυτού ήταν μόνο κάθετες και στην άλλη μόνο οριζόντιες. Τέλος, προσάρμοζαν ένα ξύλινο κοντάρι στον πάπυρο που στη συνέχεια ήταν έτοιμος για χρήση. Η παραπάνω παρουσίαση αφορά τους κυλινδρικούς παπύρους των οποίων τη θέση σιγά- σιγά έλαβαν οι κώδικες. Με τους κώδικες, κατά τον 2ο αι.μ.Χ., οι πάπυροι ενώνονται μεταξύ τους με τέτοιο τρόπο ώστε να θυμίζουν σημερινό βιβλίο.
Λόγω του ότι ο πάπυρος ήταν δυσεύρετος κι επίσης πολύ ακριβός, τη θέση του άρχισε να παίρνει η περγαμηνή. Η περγαμηνή ήταν ένα νέο υλικό γραφής που προερχόταν από δέρμα προβάτου ή μοσχαριού. Η χρήση της περγαμηνής ξεκίνησε περίπου τον 2ο αι.π.Χ.. Αφού αφαιρέσουν το δέρμα του εκάστοτε ζώου, το περνούσαν από ειδική κατεργασία κατά την οποία αφαιρούνταν κάθε λιπαρή ουσία και το δέρμα έμενε στιλπνό. Ακόμα, το δέρμα υπέμενε λείανση με πέτρες και τελικά αποκτούσε λευκό και κιτρινωπό χρώμα. Η μία πλευρά της περγαμηνής ήταν περισσότερο σκληρή και κιτρινωπή, ενώ η άλλη ήταν λευκή και λεία. Στη μία πλευρά απορροφιόταν περισσότερη χρωστική ουσία, ενώ στην άλλη -που ήταν πιο λεία- δινόταν χώρος για καλλιγραφίες. Όπως και ο πάπυρος, έτσι και η περγαμηνή μπορεί να τυλιχτεί σε κύλινδρο, αλλά να γίνει και κώδικας.
[ Διαβάστε τη συνέχεια στο www.pigipaideias.gr >> ]
