«Το φονικό μοιραίο βόλι» – Άπαντα του Θεόδωρου Λασκαρίδη

Γεννημένος στη Βουλγαρία από εύπορους έλληνες γονείς που φρόντισαν να του δώσουν καλή μόρφωση, ο Θεόδωρος Λασκαρίδης επιστρατεύτηκε βίαια στο μακεδονικό μέτωπο το 1916. Γρήγορα αυτομόλησε, αλλά κλείστηκε σε στρατόπεδο αιχμαλώτων από το οποίο δραπέτευσε. Μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια της ζωής του, πρόλαβε να γίνει αρχισυντάκτης του Ριζοσπάστη και των Χρονικών, να κάνει απόπειρες αυτοκτονίας, να δεχτεί δολοφονική επίθεση και, κυρίως, να δημοσιεύσει πολλά αντιπολεμικά κείμενα, κοινωνικά διηγήματα και αποσπάσματα από ένα μυθιστόρημα. Στις αλλεπάλληλες συναντήσεις του με το θάνατο, ήταν μέχρι τότε ασυνεπής. Φρόντισε έτσι να σφραγίσει ο ίδιος την πολυτάραχη ζωή του, αυτοκτονώντας τον Δεκέμβριο του 1921, πριν κλείσει τα 26 του χρόνια.

Μέχρι τότε, μοναδικό του όπλο ήταν οι ιδέες του. Με τα κείμενά του διέσχισε όλη τη διαδρομή του κακού, ακροβατώντας ανάμεσα στα κομματιασμένα κορμιά και στο δικό του όραμα για τη ζωή. Στο καταιγιστικό κύμα βίας των καιρών του, επέλεξε να μην γίνει μέρος της μαζικής παράκρουσης, αλλά να σταθεί απέναντι στην άνοδο του εθνικισμού, της μιλιταριστικής βίας και των επερχόμενων ολοκληρωτισμών. Ώσπου να συντριβεί από την ανημποριά του να διαχειριστεί τα βιώματά του, από τον εσωτερικό του δαίμονα που τον κυνηγούσε μέχρι το τέλος της ζωής του.

Ενενήντα χρόνια μετά την αυτοκτονία του Λασκαρίδη, η λησμονημένη φιγούρα ενός ακόμη τραγικού αυτόχειρα (από τον οποίο δεν σώζεται ούτε καν μία φωτογραφία) έρχεται να εκφράσει την πρόταση των εκδόσεων διάπυροΝ ενάντια στις κουλτούρες της βίας και της εκδίκησης. Έτσι, άπαντα τα δημοσιευμένα γραπτά του συγκεντρώνονται εδώ από τον φιλόλογο Νίκο Σαραντάκο, σε μια προσπάθεια να ακουστεί, έστω και έναν αιώνα αργότερα, μια καθαρή (η πρώτη ίσως) ελληνική αντιπολεμική και αντιεθνικιστική φωνή.

Ενενήντα χρόνια μετά, ακούμε τον Λασκαρίδη να προχωράει τρεμάμενος ανάμεσα στα πτώματα, να τσαλαπατάει το πηλήκιό του, να σκίζει τα διακριτικά του και να κραυγάζει:

Κάτω οι πόλεμοι, κάτω οι πατρίδες…

γιάννης ευαγγέλου