“Η λογοτεχνία στη δεκαετία 1940-1950” – Σύγγραμμα της Αγγέλας Καστρινάκη

Το σύγγραμμα αποβλέπει να παρουσιάσει μια εικόνα της λογοτεχνικής παραγωγής αλλά και της στάσης του κόσμου των γραμμάτων κατά τα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας 1940-1950. Τι είδους τέχνη παράγεται σε εποχή κρίσης, σε εποχή ακροτήτων; Η στράτευση και ο ενθουσιασμός στον πόλεμο του 1940, η απραξία στην πρώτη φάση της Κατοχής και η λογοτεχνία της φυγής, έπειτα η αφύπνιση και η αντίσταση. Η λογοτεχνία του «Δεκέμβρη», οι κοινοί τόποι της στρατευμένης τέχνης. Τα πρώτα μεταπολεμικά έργα: διηγήματα για την Κατοχή, μυθιστορήματα για τον πόλεμο, αφηγήματα διαμόρφωσης της προσωπικότητας, λυρική πεζογραφία, ιστορικό μυθιστόρημα. Οι διαμάχες και οι λανθάνουσες συγκλίσεις των παρατάξεων. Η κορύφωση των παθών κατά τον εμφύλιο και το ζήτημα της νομιμοποίησης της τέχνης την εποχή της βίας. Η λογοτεχνία του στρατοπέδου. Η άνθιση της γυναικείας λογοτεχνίας λόγω της νέας θέσης που αποκτά η γυναίκα στην κοινωνία μέσα από τη συμμετοχή της στα κοινά.

Το σύγγραμμα εστιάζει στους κορυφαίους συγγραφείς ανεξάρτητα από τη γενιά στην οποία ανήκουν (από τον Σικελιανό έως τον Γιάννη Αγγελόγλου) και στα κορυφαία έργα (ποίηση, πεζό και δοκίμιο), ενώ ταυτόχρονα δείχνει τις τάσεις της εποχής μέσω της παρακολούθησης των καλλιτεχνικών μοτίβων που αναδύονται σε κάθε περίοδο: το «νησί»-ευτοπία στην α΄ φάση της Κατοχής, το «ταξίδι»-απελευθέρωση από τη συμβατικότητα (1944-1947), η «επιστροφή»-αναδίπλωση (1948-1950), κλπ. Επιπλέον παρουσιάζονται τα βασικά περιοδικά, τα καλλιτεχνικά ρεύματα και οι ιδεολογικές μετατοπίσεις.